विवाद र चर्चाको बिच घेरिएको गिरिजा प्रसाद कोइरालाको संक्षिप्त जिवनी
नेपाली कांग्रेसको जग बसाल्ने कोइराला परिवारद्दय विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला (वि.पि.) र गिरिजाप्रसाद कोइराला (जि.पि.) नेपाली कांग्रेसको मात्रै नभई नेपाली राजनीतिक इतिहासकै शिखर व्यक्तित्वहरु हुन् । पिताजी कृष्ण प्रसाद कोइरालाको जहानिया राणा शासन विरोधी कार्यक्रमलाई नजिकबाट नियालेका यि दुई दाजुभाइ एकै राजनीतिक वातावरणमा हु्र्केपनि यिनिहरुबिच धेरै भिन्नता पाइन्छ । विपि राजनीतिसँगै साहित्य र दर्शनशास्त्रमा चाख राख्ने अर्थात उनको व्यक्तित्वमा विभिन्न चरित्र थिए भने गिरिजाको पक्षमा भने ‘सिंगल माइन्डेड’ – यानी मात्र राजनीति ।
हुन त विपि र गिरिजाको राजनीतिक विश्लेषण गर्ने हो भने वि.पि.आफ्नो आदर्श र विचारका कारण आजसम्म जिवितै छन् भने गिरिजा ६० दशकको लामो अनुभव र राजनीतिक वृतलाई आफ्नै वरिपरि घुमाउन सक्ने खुबिका कारण नेपाली राजनीतिका एक महान नेताका रुपमा लोकार्पित भए । तथापी आफ्नै दाजुसँगको तुलनात्मक राजनीतिक जिवनलाई नियाली हे्र्ने हो भने गिरिजा कैयन विवादित काण्डहरुको मुख्य जरोको रुपमा आरोपित छन् भने यता विपिका सिद्दान्त र दर्शन अझै पनि कांग्रेसको मेरुदण्डको रुपमा स्थापित रहिरहेका छन् ।
वि.सं. २००३ को विराटनगरको जुटमिलमा मजदुर आन्दोलन पश्चात राजनीतिक यात्राको थालनी गरेका गिरिजा २०३० जेठ २९ गतेको विमान अपहरणका नाइके समेत हुन् । मोरंग जिल्ला सभापति हुदै २०३३ मा कांग्रेसको महामन्त्रीको पदभार सम्हालेका उनि २०४८ सालमा जननिर्वाचित सरकारका प्रथम प्रधानमन्त्रि हुन् । २०४८ सालसम्मको राजनितिक जीवनमा मात्र कांग्रेसी नेताका रुपमा चर्चित गिरिजा प्रधानमन्त्रि पश्चात २०५६ सालसम्म अनेकौ काण्ड र प्रकरणको विवादमा तानिइरहे । २०४९ सालको धमिजा काण्ड होस् वा २०५७ सालको लाउडा प्रकरण या सानातिना अन्य राजनीतिक तथा आर्थिक अनिमियताका आरोपहरु – चर्चित तर पुर्णत विवादित व्यक्तित्वको रुपमा उनि चिनिए । अचानक २०६१ माघ १९ को राजा ज्ञानेन्द्रको शाही कु लाई आफ्नो बिग्रिएको छविलाई सपार्ने एक सशक्त माध्यमका रुपमा लिएका गिरिजाले समयको सहि मुल्याकंन गर्दै माओवादीलाई शान्ति र राष्ट्रिय सहमतिको मुलधारमा ल्याई एक अभिभावकको रुपमा दर्शाउन सफल रहे र जीवनको उत्तरार्धमा सम्पुर्ण दलहरुका राजनेताको रुपमा उदयमान रहे ।
 |
| A history of Nepal by John Whelpton |
नेपाली राजनीतिक इतिहासका अध्येता र ‘ए हिस्ट्री अफ नेपाल’ का लेखक जोन ह्वेल्पटन आफ्नो लेखमा लेख्छन “राजतन्त्रको अवसान हुनुमा माओवादी र कोइराला भन्दा पनि राजदरबार हत्याकाण्ड र ज्ञानेन्द्रको क्रियाकलाप बढी जिम्मेवार छन् । नारायणहिटी दरबारकाण्ड र ज्ञानेन्द्रको शाही कदमले नेपाली जनता राजतन्त्रको विकल्पको रुपमा भौतारिइ तत्कालिन सात दल र माओवादीको १२ बुँदे सहमतिको समर्थक भइ जनआन्दोलनमा सहभागी भएका हुन् । विरेन्द्रको वंशनाश नभएको भए सायद मुलुकमा अहिले गणतन्त्र आउने थिएन ।” (२०६६ चैत १६ – नागरिक )
नेपालको राजनीतिक इतिहास पल्टाउदै जाने हो भने २००७ सालमा त्रिभुवनको पालामा जहाँनिया राणा शासनको पतनसँगै मौलाएको प्रजातन्त्र २०१७ सालमा राजा महेन्द्रको शाही कु सँगै ओरालो लागेको देखिन्छ ।
(more…)
Like this:
Like Loading...
