विवाद र चर्चाको बिच घेरिएको गिरिजा प्रसाद कोइरालाको संक्षिप्त जिवनी

२०४८ – २०५८ सालको राजनीतिवृतमा कोइरालाको इतिहास र चर्चित लाउडा, धमिजा काण्ड

नेपाली राजनीतिमा प्रभुत्व पार्न सफल एक परिवार हो – कोइराला परिवार । पिता कृष्ण प्रसाद कोइरालाको पालादेखिनै समाजसेवा र राजनितिमा होमिएको यो परिवार अन्तत: गिरिजा प्रसाद कोइरालाको देहवसानसँगै अन्योलग्रस्त अवस्थामा छ । उनको निधनसँगै सफल नेतृत्व वहन गर्न सक्ने उत्तराधिकारीको अभाव नेपाली काग्रेसमा सहजरुपमा खट्किएको अनुभव गर्न सकिन्छ ।

कोइराला परिवारबाट विश्वेश्वर प्रसाद ,मातृका र गिरिजा प्रसाद गरी तिन भाइ नेपाली राजनितिमा प्रधानमन्त्रिको पदभार ग्रहण गरिसकेका छन् । अझ,पिताजी कृष्णप्रसाद कोइरालाका कान्छा सुपुत्र गिरिजाप्रसाद कोइराला चार पटक सम्म प्रधानमन्त्रि भइसकेका एक अनुभवि र खारिएका नेताका रुपमा विधमान रहे ।

Daughter Sujata Koirala Lighting the funeral pyre of Girija

निरंकुश राणा शासन (२००७) , पंचायति व्यवस्था विरुद्दको संयुक्त आन्दोलन (२०४६) र राजतन्त्र विरोधी जनआन्दोलन (२०६२-६३) मा अग्रणी भुमिका निर्वाह गरेका गिरिजाप्रसाद कोइराला १० बर्षे लामो जनयुद्द गरेको माओवादीलाई जनआन्दोलन २ पश्चात शान्ति प्रक्रियामा ल्याउन खेलेको महत्वपुर्ण भुमिकाबाटै एकाएक आफ्ना अतितका कैयौ विवादित लाउडा, धमिजा, महाकाली सन्धि जस्ता काण्डहरुबाट पन्छिदै अकस्मात सबैले मान्य सर्वमान्य तथा एक युगपुरुष राजनेताका रुपमा उदयमान भए ।

 

कोइरालाको जन्म (१९८१ असार १८) देखिन निधन (२०६६ चैत ७) सम्मको संक्षिप्त राजनितिक जिवनी नियाल्ने हो भने कोइरालालाई  एक  द्दण र हठी स्वभावका निडर नेताको रुपमा लिन सकिन्छ , जसको प्रमाण जिवनकालको ७ बर्षे जेल सजाय र जेलभित्रकै २१ दिने भोक हडताललाई लिन सकिन्छ ।

राणा प्रधानमन्त्रि चन्द्रशम्शेरले पिता कृष्णप्रसाद कोइरालालाई राजद्रोहको मुद्दा लगाई सर्वस्वहरण सहित देश निकाला गरेपछि सम्पुर्ण कोइराला परिवार भारत निर्वासनमा रहदा ताका बि. सं. १९८१ मा भारतको बिहार राज्यमा गिरिजा प्रसाद कोइराला को जन्म भएको हो ।

वृद्दाश्रममा भेटिएका दुई वृद्द युवा

” तिमी पत्रकारहरु कती घटना खोज्छौ, एकपटक जीवन खोजेर त हेर“  मेरो मित्रले भनेको यो वाक्य मेरो दिमागमा लगभग चार महिना घुमिरह्यो , जबसम्म म काठमाडौंको वृद्दाश्रम पुगिन । दुई वृद्दा, उमेरले ६० बढी तर जोशले ३५ कम, तारा (तस्विरमा पटुकि बाधेकी) र माया (ओढ्ने ओढेकी) भेटेपछि लाग्यो यो संवाददाताले एक फरक जिन्दगी भेटेको छ, एक जीवन जसलाई हेरेर हजार जीवन जिउन अभिप्रेरित हुनेछन ।

डेढ बर्षअघी अमेरिकातिर लागेका छोराबुहारीसँग ६२ बर्षिया तारा पनि लागिन र लगभग ३ महिनामा अमेरिकालाई मजाले जिएर फर्किन ।

“किन ?”

” त्यहाँ कुन्जिएर जिउनु भन्दा यहाँ दुई फट्को भएपनि मार्न पाइन्छ । फेरी यहाँ नयाँ नेपाल बनाउने भन्दैछन । त्यहाँ बसेर यहाँ टुलुटुलु हेर्न पनि त भएन नि !” यो उत्तर सोचे भन्दा हल्का फरक त थियो नै साथै छायाँदेवी पराजुलीलाई सम्झने एक माध्यम पनि बन्यो मेरो लागि ।

“बुहारी बारम्बार फोन गरेर उतै(अमेरिका) आउन भनिरहन्छे । औधी माया गर्छे मलाई । छोरीलाई अहिलेसम्म कुर्था सुरुवाल भन्दा बाहिर लाउन दिएकी छैन । नेपाली संस्कारमै हुर्काउदै छे । छोरो अली बरालिन थालो अरे। घर त बिना छतको जस्तो लाग्छ, भन्छे । कहिले काँही सोच्छु, कतै नेपाल फर्केर गलत निर्णय त गरिन । हे ईश्वर ! मेरी बुहारी ले छोराछोरिको सुख पाओस् ।” एक सासमै सकिन ति वृद्दाले आफ्ना कथाहरु ।

“बुहारी त गतिलो पाएकी छ मैले, कमैले पाउँदा हुन् । म फर्कदा नि गहभरी आँशु पारेकी थिइ, के गर्नु परिस्थितीले नै ढाँटेपछि…? “आँशु पुछ्दै ति वृद्दाले भनिन ।

यि वृद्दाको मात्र हैन, छेउकै ६४ बर्षिया मायाको पनि यस्तै फरक कथा छ । यि दुवै वृद्दा बुहारी बाट हैन कि परिस्थितीले ठगिएर यस वृद्दाश्रमसम्म आइपुगेका हुन् ।

” मैले जे गरे,एकदम ठीक गरे । घर छोडेर याँ आइयो, एकदम ठीक गरियो ।” म केही सोध्दैछु भन्ने चाल पाएर ति वृद्दाले जवाफ फर्काइहालिन्।

“मेरो बुहारी पनि एकदम गतिली, तर सम्धिनी हैन । कान्छा छोरासँग बस्दा बुहारी की आमा आएर सधैं छोरीको कान भर्थिन । बुहारी एकदम असल, अँ अँ भन्दै यता पनि ठीक्क, उता पनि ठीक्क । कहिल्यै दु:ख दिन तेसले । छोरीसँग सिप नलागेपछि ति बुढी ज्वाँईको कान भर्न थालिन् ।”